بیمارستانها بخش قابل توجهی از مصرف آب هر منطقـه را به خود اختصاص میدهد.
در بیمارستانها آب مصرفی در واحدهای مختلف نظیر بخشهای :
بستری، اتاق عمـل، آزمایشگاه، رختشویخانه، آشپزخانه، سرویسهای بهداشتی و واحدهای اداری
کیفیت فیزیکی، شیمیایی، بهداشـتی و بیولوژیک خود را از دست داده و تبدیل به فاضلاب مـی گردد.
فاضلاب بیمارستان ها بر اساس طبقـه بنـدی مراجع معتبر در زمره فاضلاب مؤسسات قرار می گیـرد .
فاضـلاب مؤسسـات جـزو فاضـلاب خـانگی یـا فاضـلاب بهداشتی می باشد.
دسترسی سریع
عوامل آلودگی فاضلاب بیمارستانی
مهم ترین آلاینده های فاضلاب بیمارسـتانی شـامل :
مـواد آلی، ویروس ها و باکتری های بیماریزا، مولکول های ناشی از مواد دارویی متابولیزه نشـده نظیـر آنتـی بیوتیـک هـا ترکیبات ارگانوهالوژن مانند ترکیبات آلی هالوژن دار قابل جذب بر روی کـربن فعـال (AOX ،(رادیـو ایزوتـوپ هـا، گندزداها، کلر و فلزات سنگین مانند نقره و جیوه هسـتند .
تخلیه و راهیابی این مواد به محـیط زیسـت انسـانی مخـاطرات و معضلات عمده ای را ایجاد می نماید.
تصفیه پساب بیمارستان
آلاینده های فاضلاب بیمارستانی
ورود مواد دارویی و آنتی بیوتیک ها و همچنین متابولیسـم های حاصل از آنها در محیط های آبی در سال هـای اخیـر، نگرانی های زیادی به دنبال داشته اسـت. ایـن آنتـی بیوتیک ها و مواد دارویی از طریق مصرف و دفع انسان و یا متابولیسم هـای آنهـا وارد فاضـلاب شـهری شـده و چـون عملیات تصفیه در تصفیه خانه های فاضـلاب بـرای حـذف این مواد کافی نمی باشد، این مواد وارد آب های پذیرنده می شود که به نوبه خود باعـث آلـودگی محـیط زیسـت و در نتیجه آسیب به بهداشت عمومی میشـود.در کشور های درحال توسعه بسیاری از بیمارستان ها فاقد تصفیه خانه های فاضلاب هستند و فاضلاب های بیمارستانی اغلب به داخل سیستم جمع آوری فاضلاب شهری بدون هیچ گونه تصفیه ای تخلیه می شوند. سیستم های جمع آوری فاضلاب شهری هم سرانجام بدون تصفیه پیشرفته به داخل رودخانه ها، دریاچه و اقیانوس تخلیه می شوند.
همچنـین ورود آنها به رودخانه ها و دریاچه هـا سـبب بـه خطـر انـداختن زندگی آبزیان شوند.
کارگاه شرکت شایسته کار راد کاسپین برای ساخت پکیج های آماده تصفیه فاضلاب بیمارستانی
فاضلاب بیمارستان سبب تشدید آلودگی می‌شود حاوی ترکیبات کلردار و یا فلزات سنگینی مانند جیوه و نقره است.
مقدار COD، BOD، TSS و نسبت COD/BOD گزارش‌شده در برخی از پساب‌های بیمارستانی به ترتیب۷۰۰ -۱۹۰۰، ۳۶۸- ۱۰۰۰، ۳۶- ۲۶۹ و 4/1- 9/1 است.
میزان ترکیبات ( AOX ترکیبات هالوژنه) موجود در فاضلاب‌های بیمارستانی نسبتاً بالا است.
این ترکیبات تجزیه‌پذیری خوبی ندارند و رفتارهای جذبی خوبی نیز از خود نشان نمی‌دهند و بیشترین جرم AOX جداشده از پساب‌های بیمارستانی مربوط به صفحات آزمایش X-ray،حلال‌ها گندزداها، پاک‌کننده‌ها و داروهای کلردار است.
اجزاء معمول فاضلاب‌های بیمارستانی
- مواد آلی قابل‌تجزیه بیولوژیکی
- مواد معدنی (محلول، کلوئیدی یا معلق)
- فلزات سمی (جیوه)
- مواد شوینده (دترجنت‌ها)
برای طراحی تصفیه خانه فاضلاب بیمارستانی به سه پارامتر نیاز داریم:
- حجم فاضلاب تولیدی
- آنالیز کیفی فاضلاب
- استاندارد خروجی تصفیه خانه فاضلاب
چهار روش کلی برای تصفیه فاضلاب بیمارستانی
- تخلیه مستقیم فاضلاب به محیط (روش منسوخ شده خودپالایی)
- تصفیه فاضلاب بیمارستانی در تصفیه خانه فاضلاب شهری
- پیش تصفیه درمحل و سپس تصفیه فاضلاب در تصفیه خانه های فاضلاب شهری
- تصفیه فاضلاب درمحل و سپس تخلیه به محیط
با توجه به اهمیت محیط زیست و حفظ و صیانت از آن، روش آخر بهترین روش برای مواجهه با فاضلاب بیمارستانی می باشد چرا که علاوه بر تصفیه کامل فاضلاب و عدم آسیب رسانی به محیط زیست پیرامون خود، می توان از فاضلاب تصفیه شده در مصارف کشاورز و همچنین آبیاری فضای سبز استفاده نمود.
برج بوگیر تصفیه خانه فاضلاب
معضل های تصفیه فاضلاب بیمارستانی
یکی از معضل‌هایی که امروزه در دنیا وجود دارد گسترش باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها است.
در آب‌های پذیرنده پساب‌های بیمارستانی غلظت سیانور‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک افزایش‌یافته است.
به‌ویژه زمانی که فاضلاب‌روها، فاضلاب بیمارستانی را به این محیط‌ها تنها با یک پیش‌تصفیه ساده تخلیه می‌کنند.
اگر فاضلاب ورودی به این محیط‌ها حاصل بخشهای داروسازی باشد میکروارگانیسم‌های مقاوم در برابر چندین آنتی‌بیوتیک رشد خواهند کرد.
اثر فاضلاب‌های بیمارستانی بر روی سیستم‌های تصفیه فاضلاب‌های شهری یکی از مشکلات مهمی که در فاضلاب‌های بیمارستانی وجود دارد، وجود میکروارگانیسم‌های متعدد است.
در تصفیه فاضلاب از طریق لجن فعال، فرآیند هوادهی موجود در راکتور سبب تولید حباب‌های کوچک می‌شود.
این حباب‌ها وقتی‌که از قسمت انتهایی راکتور به قسمت‌های سطحی فاضلاب می‌آیند، میزان زیادی از باکتری‌ها و ویروس‌ها را به خود متصل می‌کنند. بررسی‌ها نشان داده است که این باکتری‌ها و ویروس‌ها به‌سادگی به هوای اطراف راکتور راه می‌یابند و سبب آلودگی کارکنان و کارگران تصفیه‌خانه می‌شوند.
داشتن حد بهینه راندمان در یک فرآیند تصفیه، نیازمند به‌کارگیری بارگذاری مناسب در تصفیه‌خانه است.
بر این اساس قبل از ورود پساب‌های بیمارستانی به داخل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری باید آلاینده‌های آنها شناسایی و مشخص شود .
چه میزان از این آلاینده مجوز تخلیه به محیط‌زیست را دارند.
فرآیندهای تصفیه به کار گرفته‌شده در فاضلاب بیمارستانی در بیمارستانهای مختلف بسته به نوع خصوصیات فاضلاب تولیدی، فرآیندهای تصفیه فاضلاب بیمارستانی به کار گرفته می‌شوند .
که از یک حوضچه ساده هوادهی و ته‌نشینی تا راکتورهای عظیم بیولوژیکی و شیمیایی تغییر می‌کنند.
در بسیاری از بیمارستان ها به خصوص بیمارستان های عمومی یا به عبارتی بیمارستان های غیر تخصصی ، کیفیت فاضلاب بیمارستانی به کیفیت فاضلاب بهداشتی نزدیک است. در این صورت روش های تصفیه فاضلاب درمانگاه ها و بیمارستان ها مشابه با روش های تصفیه پساب های بهداشتی خواهد بود که همگی از نوع روش های بیولوژیکی هستند.
بهسازی تصفیه خانه بیمارستانی
سایر پارامترهای آلاینده
البته در انتخاب روش تصفیه فاضلاب بیمارستانی می بایست به حضور سایر پارامترهای آلاینده که ممکن است به دلیل یکی از فعالیت های خاص بیمارستان در فاضلاب بیمارستانی وجود داشته باشد نیز توجه داشته باشیم. نظیر:
- میزان و تنوع داروها در فاضلاب بیمارستانی بیشتر است مثلا آنتی بیوتیک هایی مانند نیترومیدازول و سولفانامید قابلیت تجزیه بیولوژیکی بسیار کمی دارند.
- میزان دترجنت در فاضلاب بیمارستانی به نسبت بیشتر است با توجه به استفاده بیشتر از مواد شستشو دهنده مثلا در ضدعفونی تجهیزات پزشکی.
- میزان مواد ضدعفونی کننده فاضلاب بیمارستانی از فاضلاب بهداشتی بیشتر است باتوجه به استفاده بیشتر از مواد ضدعفونی کننده مثلا در رختشویخانه های مراکز درمانی.
این در حالیست که همه موارد ذکرشده باید با تصفیه فاضلاب بیمارستانی به میزان استاندارد آن در حد استاندارد سازمان محیط زیست در رابطه با پساب خروجی فاضلاب تصفیه شوند.
تصفیه به روش لجن فعال
در بین فرآیندهای موجود بیش از همه فرآیندهای لجن فعال برای تصفیه فاضلاب‌های بیمارستانی به کار گرفته می‌شوند.
در این حالت با استفاده از یک حوضچه، فاضلاب را جمع‌آوری، سپس به داخل حوضچه هوادهی پمپاژ می‌کنند.
بعد از واحد هوادهی برای جداسازی لجن از یک واحد ته‌نشینی استفاده می‌کنند.
نکات مهم در ساخت و به‌کارگیری این واحدها به‌کارگیری حداقل سطح است.
در بیشتر بیمارستانهای کشور به علت کمبود فضای در دسترس، امکان استفاده از سیستم‌های پیشرفته همراه با کلیه تجهیزات آنها وجود ندارد، بنابراین بیشتر مدیران بیمارستانها ترجیح می‌دهند که از پکیج‌های تصفیه فاضلاب استفاده کنند. یکی از فرآیندهای مؤثری که در تصفیه فاضلاب‌های بیمارستانی در بعضی از نقاط دنیا به کار گرفته‌شده است، راکتورهای بیولوژیکی غشایی مستغرق است.
در این روش فاضلاب بعد از عبور از آشغالگیر، به داخل راکتور وارد می‌شود.
غشای بکارگرفته شده در داخل راکتور به صورت انتخابی عمل کرده و با جداسازی ذرات دارویی و سایر آلاینده ها، پساب عاری از مواد دارویی را تخلیه می کند. به‌صورت کلی می‌توان نشان داد که با استفاده از این روش می‌توان ۸۰, ۹۳, ۸۳ درصد COD, آمونیاک و کدورت از فاضلاب بیمارستانی حذف کرد.
خشک کردن لجن با بستر لجن خشک کن
